Сведоци сме на постојаното загадување на животната средина од која огромен број на токсини од воздухот, водата или храната, секојдневно, свесно или несвесно, ги внесуваме во нашето тело. Се поголем број на прехрамбени производи се загадени со пестициди, тешки метали и други хемикалии кои се користат во земјоделството или индустријата. Паралелно на тоа, наметнатата динамика и стресот на живот во урбаните средини, доведува до развој на лоши навики во исхраната, односно нередовна исхрана и секојдневен внес на процесирана храна полна со адитиви и конзерванси. Најголемиот број од тие токсини во нашиот организам се однесуваат како слободни радикали, најчесто високо реактивни соединенија на кислородот, кои еднаш внесени или создадени во нашето тело директно ги оштетуваат молекулите кои ги градат нашите клетки (клеточната мембрана, органелите или и самата молекула на ДНК). Ваквите штети кои ги предизвикуваат слободните радикали се нарекуваат оксидативен стрес, кој директно го нарушува клеточниот метаболизам, оштетувајки ги самите клетки кои не можат да ги извршуваат своите функции, да создадат доволно енергија, градбени или сигнални молекули. Таквата нарушена функција на клетките доведува до создавање на воспаленија, нарушена функција на органите и појава на разни болести, а вака нарушениот клеточниот метаболизам заедно со оштетувањата на молекулата на ДНК водат и до формирање на абнормални, туморозни клетки и појава на рак.
Затоа, една од најважните работи кои можеме да го направиме за своето здравје е успешно да го неутрализираме дејството на слободните радикали, односно да го спречиме оксидативниот стрес на организмот. Црното семе и неговото масло имаат исклучително широко и научно потврдено нутритивно и лековито дејство кај многу нарушени состојби во организмот, а една од нив е и ефикасно зголемување на антиоксидативниот капацитет на организмот, т.е. спречување на оксидативниот стрес.
Конкретно, научни истражувања го испитувале заштитното антиоксидативно дејство на екстрактот и маслото од црно семе, како на ензимскиот така и на неензимскиот антиоксидативен статус на црвените крвни клетки. Други истражувања испитувале каква е способноста на црното семе да влијае на превенција на оштетувањата на одделни органи кај глувци (бубрези, црн дроб и др.) предизвикани од дејството на токсични соединенија кои директно предизвикуваат оксидативен стрес на организмот. Сите истражувања потврдиле многу висока способност на заштита на антиоксидативната активност на внатрешните, ендогени антиоксиданси (маркери на антиоксидативната способност на организмот) како глутатион редуктаза/С- трансфераза/пероксидаза, супероксид дизмутаза, каталаза и други, како и значително намалена оксидација (оштетување) на мастите, дури и при намерно индицирано дејство на токсични соединенија (како олово и др.). Со ова се потврдува дека состојките од црното семе можат да го подигнат или задржат антиоксидативниот капацитет на крвта, бубрезите или црниот дроб, што има огромно значење за превенција на оштетувањата на крвта/крвните клетки, бубрезите, црниот дроб и другите органи, односно дека црното семе би можело да се користи како додаток на исхраната за превенција на заболувања кои се јавуваат како последица на штетното дејство на слободните радикали и превенција на појавата на тумори. (1-4)
Исто така, научни студии ја испитувале способноста и дејството на главната биоактивна состојка на црното семе, тимогвинонот, во заштита на човечки клетки од нервното ткиво, од оксидативен стрес предизвикан од слободните радикали како водород пероксид. Истражувањето јасно потврдило задржување на морфологијата и функцијата на митохондриите (клучни органели во секоја жива клетка кај човекот), зачувување на ензимската активност во органелите и намалување на концентрацијата на внатреклеточни слободни радикали. Ова директно покажува дека тимогвинонот ги спречил оштетувањата на виталните компоненти на клетката и обезбедил непречена функција на клеточниот метаболизам (5).
Затоа покрај внесот на овошјето и зеленчукот кои ги содржат познатите антиоксидаанси (како витаминот Ц), додавањето на црното семе или неговото масло во исхраната обезбедува подигнување на антиоксидативниот капацитет на организмот преку активација и одржување на функцијата на многу помоќните внетрешни антиоксиданси кои ги создава нашето тело.
Подготвил: Сашко Дрвошански – Нутриционист
Референци:
(1) Shafeeque Ahmad, Zafarul H Beg, Evaluation of therapeutic effect of omega-6 linoleic acid and thymoquinone enriched extracts from Nigella sativa oil in the mitigation of lipidemic oxidative stress in rats, Nutrition. 2015 Dec 18;
(2) Muhammad Tauseef Sultan, Masood Sadiq Butt, Roselina Karim et al., Nigella sativa fixed and essential oil modulates glutathione redox enzymes in potassium bromate induced oxidative stress, BMC Complement Altern Med. 2015;
(3) Ali H El-Far, Mahdy A Korshom, Abdelwahab A Mandour et al., Hepatoprotective efficacy of Nigella sativa seeds dietary supplementation against lead acetate-induced oxidative damage in rabbit – Purification and characterization of glutathione peroxidase, Biomed Pharmacother. 2017 Mar 3;
(4) N Khan, S Sultana, Inhibition of two stage renal carcinogenesis, oxidative damage and hyperproliferative response by Nigella sativa, Eur J Cancer Prev. 2005 Apr;
(5) Norsharina Ismail, Maznah Ismail, Nur Hanisah Azmi et al., Modulation of Hydrogen Peroxide-Induced Oxidative Stress in Human Neuronal Cells by Thymoquinone-Rich Fraction and Thymoquinone via Transcriptomic Regulation of Antioxidant and Apoptotic Signaling Genes, Oxid Med Cell Longev. 2016;
